Τα όρια του συμβολικού λόγου...

Ελλάδα χώρα των άκρων…

Υπερβολική σημασία δίνουν οι έλληνες, όπως έδειξε η πρόσφατη έρευνα του Στ. Ντιπάρτμεντ για τις θρησκευτικές ελευθερίες, στη σχέση θρησκεία και εθνικότητα. Μάλιστα, το φαινόμενο μελετήθηκε σε συνάρτηση με τη στάση των υπόλοιπων βαλκανικών κρατών απέναντι στο θέμα και αυτό που διαπιστώθηκε σχετίζεται και αιτιολογεί εν μέρει τις επιθέσεις και τις διακρίσεις που γίνονται με μοναδικό στοιχείο το διαφορετικό θρήσκευμα. 

Πρόσφατο παράδειγμα στη δική μας χώρα αποτελεί η μουσουλμανική προσευχή σε κοινή θέα. Ίσως για πρώτη φορά είδαμε τόσους πολλούς αλλόθρησκους να δοξάζουν το δικό τους θεό, όχι σε υπόγεια, όπως είχαμε μέχρι τώρα συνηθίσει, αλλά σε κεντρικές πλατείες όλης της χώρας. Φυσικά, ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η επιλογή των προπυλαίων. Κάποιοι μίλησαν για προσβολή συμβόλων, άλλοι για τόνο διαμαρτυρίας. Όποιος και να ήταν ο σκοπός της επιλογής του δεδομένου χώρου, εμάς αυτό που μας προβληματίζει είναι κάτι άλλο. Μήπως σαν Έλληνες, είμαστε λίγο ταγμένοι στο απαρχαιωμένο και συντηρητικό πρότυπο Πατρίς Θρησκεία Οικογένεια;

Η αλήθεια είναι ότι το μεταξικό αυτό σλόγκαν καλά κρατεί ακόμα και σήμερα. Οποιαδήποτε κίνηση προσβάλει κάποιο από τα σύμβολα του γνωστού τριπτύχου, καυτηριάζεται αμέσως από την κοινή γνώμη. Κινήσεις όπως η αμφισβήτηση του ορθόδοξου χριστιανικού σταυρού ή απαξίωση της ελληνικής σημαίας φυσικά και «λιθοβολούνται» από την κοινωνία. Ωστόσο μήπως η έκφραση του φιλοπατριωτικού αισθήματος αυτή είναι λιγάκι υπερβολική και περιστασιακή;

Λίγα χρόνια πριν, οι έλληνες πατριώτες, και ναι εδώ ο όρος χρησιμοποιείται ειρωνικά, δέχτηκαν η ελληνική τους σημαία, για την οποία οι ίδιοι ομολογούν ότι έχουν πολεμήσει για αυτήν, να γίνει μπλουζάκι στα πλαίσια του εορτασμού διάφορων πανηγυρικών εορτασμών όπως η κατάκτηση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου ή η συμμετοχή στον μουσικό διαγωνισμό eurovision. Απ την άλλη πλευρά όμως τρέχουν να κατηγορήσουν τον όποιο αναρχικό κάψει το πανί που φέρει το ελληνικό σύμβολο γιατί η δική του ιδεολογία δεν αναγνωρίζει τέτοιου είδους εμβλήματα. Γιατί, λοιπόν, να μην καυτηριαστεί και η πρώτη στάση αφού ουσιαστικά το ιερό σύμβολο διασύρεται με τέτοιο χυδαίο τρόπο; 

Πολύ απλά, γιατί τελικά οι έλληνες έχουμε την τάση να αφορίζουμε οτιδήποτε αντίθετο με το κλασικό πατροπαράδοτο μοντέλο που έχουμε ήδη γνωρίσει. Αδιαφορώντας για τα θεσπισμένα δικαιώματα, πιθανότατα η ξενοφοβική αντίληψη δεν θα φύγει ποτέ από πάνω μας. Η άποψη αυτή σχετίζεται με πολλούς τομείς και ιδιαίτερα με την στάση μας απέναντι στους ξένους, απέναντι σε αυτούς που αμφισβητούν την καθεστηκυία κατάσταση. Διότι, αφού δεν είμαστε σε θέση να δεχτούμε τη νέα κατάσταση, ιεροποιούμε το κάθε τι για να έρθουμε σε ρήξη με το διαφορετικό.

Το ελληνικό σύνταγμα από τη δική του πλευρά, ίσως δίνει τη δική του όψη σε όλη αυτή την συμβολοποίηση. Στο άρθρο 5 μαθαίνουμε ότι ο καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, και ότι όλοι απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων. Η στάθμιση όμως των δικαιωμάτων είναι στο δικό μας χέρι.